Strategia Rozwiązywania Problemu Bezdomności w Łodzi

W dniu 21.02.2024. r. podczas sesji Rady Miejskiej został jednomyślnie przyjęty projekt uchwały przyjęcia Strategii Rozwiązywania Problemu Bezdomności w Łodzi (druk nr 34/2024). Strategia stanowi efekt prac Rady ds. Rozwiązywania Problemu Bezdomności przy Prezydent Miasta Łodzi prowadzonych od kwietnia 2021 roku. Nad jej kształtem pracował interdyscyplinarny zespół (kilkudziesięciu osób reprezentujących kilkanaście podmiotów). To efekt synergii następujących czynników:

wieloletnie doświadczenia codziennej pracy z osobami doświadczającymi bezdomności oraz niejednokrotnie odczucie barier, jakie napotykali praktycy – profesjonaliści – reprezentanci organizacji pozarządowych, na drodze mądrego wspierania osób przeżywających kryzys;
wiedza i otwartość pracowników Urzędu Miasta Łodzi, których wrażliwość pozwala poszukiwać rozwiązań, mających wyjść naprzeciw potrzebom drugiego człowieka;
praca naukowców, prowadzących wieloletnie badania zaangażowane, łączące badania rzeczywistości osób doświadczających bezdomności z działaniami na rzecz zmiany ich sytuacji życiowej;
doświadczenia skutecznych rozwiązań z innych miast i krajów, adekwatnie dopasowanych do naszego łódzkiego kontekstu lokalnego;
głos osób doświadczających bezdomności – ekspertów przez doświadczenie, na co dzień radzących sobie z życiem w kryzysie.

Prezentowana Strategia wyrasta z rzetelnie przeprowadzonej diagnozy sytuacji jej adresatów jako odpowiedź na potrzeby i przeszkody jakie napotykają na drodze wychodzenia z bezdomności. Zawarte w niej propozycje stanowią spójny, kompleksowy pomysł zmian systemowych na drodze deinstytucjonalizacji, pozwalający na realne i trwałe wyjście z bezdomności, zakończenie jej, zamiast mniej lub bardziej sprawnego zarządzania problemem. Obrazuje mądre długofalowe wspieranie, zamiast doraźnych, krótkotrwałych rozwiązań, niejednokrotnie utrwalających sytuację trudną.

Proponowane w Strategii działania adresowane są do osób znajdujących się na różnych etapach wychodzenia z bezdomności i zakładają aktywne ich uczestnictwo w poszczególnych działaniach.
Zakładamy bowiem, że najlepsze rezultaty przynoszą programy, które pobudzają do działania, upełnomocniają, szanując prawo do samostanowienia jednostki niezależnie od sytuacji życiowej, w jakiej się znajduje.

Bezdomność jest realnym problemem, dotyka szerokiej grupy osób. Liczba osób w kryzysie bezdomności nie maleje. Zgodnie z przeprowadzonym w 2019 roku ogólnopolskim badaniem liczby osób w kryzysie bezdomności, zleconym przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, w Polsce 30330 osób doświadcza bezdomności. W samej Łodzi przebywa 891osób doświadczających bezdomności, z czego 258 osób mieszka w przestrzeni publicznej. Wyniki badania nie są miarodajne. Praktycy sugerują potrzebę podwojenia, a nawet potrojenia liczby osób doświadczających bezdomności.

Bezdomność ściśle wiąże się z wykluczeniem mieszkaniowym. Dlatego zaplanowane w Strategii działania koncentrują się na rozwiązaniach mieszkaniowych, jednocześnie bardziej skutecznych w rozwiązywaniu bezdomności. Zakłada wzrost dostępu do mieszkań z zasobu socjalnego i komunalnego, rozwój mieszkalnictwa wspomaganego, realizację programu Najpierw

Mieszkanie, powstanie kilkunastoosobowego hostelu dwuprofilowego dla młodych dorosłych oraz osób aktywnych doświadczających bezdomności (koedukacyjny, z możliwością pobytu ze zwierzęciem), powstanie Społecznej Agencji Najmu (SAN) – w wynajmowaniu mieszkań na rynku prywatnym, powołanie rzecznika praw osób doświadczających bezdomności, rozwijanie wsparcia w formie streetworkingu i asystentury, zorganizowanie wsparcia doraźnego w jednym miejscu (możliwość zjedzenia, umycia się, ubrania, odpoczynku, wsparcia specjalistów).

Bezpieczny i godny dach nad głową ma być punktem wyjścia, rozpoczynającym proces zdrowienia – wychodzenia z bezdomności: działania w kierunku podjęcia pracy, zadbania o zdrowie, odnowienia kontaktu z rodziną, walki z uzależnieniem i wielu innych. Wszystko przy wsparciu specjalistów, w zależności od indywidualnych potrzeb. Ale podstawą powinno być poczucie bezpieczeństwa, prywatności, które zapewnia własne mieszkanie, w sensie symbolicznym, nie tylko fizycznym, w postaci dachu nad głową. Taki kierunek wpisuje się w potrzebę deinstytucjonalizacji i wprowadza ją w życie - prowadzi do odchodzenia od wsparcia instytucjonalnego na rzecz wsparcia środowiskowego, w mieszkaniach, w społecznościach lokalnych.

Do kluczowych rekomendacji Strategii Rozwiązywania Problemu Bezdomności należą:

Pogłębiona diagnoza bezdomności.
Zwiększenie zasobu mieszkaniowego dla osób doświadczających bezdomności (podstawowe prawo osób doświadczających bezdomności to prawo do wyjścia z bezdomności, dostęp do mieszkań dla wszystkich osób w kryzysie, liczba mieszkań zapewniająca odpowiedź na istniejące potrzeby, mieszkanie jako narzędzie, a nie cel czy nagroda).
Zapewnienie osobom doświadczającym bezdomności możliwości decydowania o kształcie pomocy, wzmacniając samostanowienie, sprawczość, respektując potrzeby, nie narzucając wizji pomocy pomagającego, ale współtworząc ją. Osoba doświadczająca bezdomności jest ekspertem od swojej sytuacji.
Organizowanie wsparcia w społeczności lokalnej, na drodze deinstytucjonalizacji, budując sieć wsparcia na rzecz konkretnej osoby, z której będzie mogła korzystać w zależności od potrzeb, ale też ją współtworzyć.
Zapewnienie dostępu do szerokiego wachlarza wsparcia specjalistycznego.
Wspieranie kadr ośrodków wsparcia w celu przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu oraz podnoszenia kwalifikacji i kompetencji (superwizja, szkolenia).